Biodiversiteit

Het belang van balans

In feite bestaat de oceaan uit duizenden verschillende ecosystemen, gebieden die heel klein, maar ook heel groot kunnen zijn. Zo leven in de diepzee weer totaal andere dieren dan in de eerste meters van de waterkolom en is er op een tropisch koraalrif weer heel ander leven dan bijvoorbeeld op de oesterbanken in de Noordzee.
De oceaan is eigenlijk een groot aaneengesloten ecosysteem, waar veel verschillend leven in een delicaat evenwicht voorkomt. Dit noemen we ook wel biodiversiteit. Elke soort plant en dier zorgt voor dit evenwicht en veel van deze soorten zijn regio-gebonden. Ze komen alleen voor onder de juiste omstandigheden die voor hen een aangenaam leven mogelijk maakt.

Veel soorten ecosystemen

In de oceaan zijn veel verschillende fascinerende ecosystemen (diepzee, koraalrif, mangrovebos, kustgebied of open water) met een enorme variatie aan biodiversiteit, die we nog lang niet allemaal kennen. We weten meer van de maan dan van de diepzee! En er worden nog elke dag nieuwe soorten ontdekt. Zo krijgen we nieuwe informatie over de relatie en verbondenheid tussen de verschillende soorten. Alles draait in de natuur om die verbondenheid, ook in de oceaan.

Samenleven in balans

Denk maar eens aan het samenleven van anemoonvissen met hun gastheer, een zeeanemoon, of aan hele kleine algjes die in het lichaampje van de koraalpoliepen leven en die de prachtige kleuren aan de koralen geven, maar ook energie leveren door middel van fotosynthese. De tonijn trekt duizenden kilometers door de oceaan en moet onderweg genoeg te eten hebben om de paaigronden te bereiken. Ontbreekt hier een schakel, dan gaan de tonijnbestanden achteruit en zal de soort uiteindelijk uitsterven.

Veranderingen in biodiversiteit

Sommige soorten dieren of planten – de zogenoemde indicatorsoorten - kunnen ons veel vertellen over hoe het met het ecosysteem gesteld is. Ze laten ons bijvoorbeeld zien of er nog genoeg voedsel te vinden is, of de zuurtegraad niet te hoog is en de dieren hun voortplantingsgronden nog kunnen vinden. Elke indicatorsoort kan langzaam verdwijnen, of juist toenemen. Een exoot (een soort die niet in dat ecosysteem thuishoort) kan zich bijvoorbeeld vestigen in een gebied waar hij eerst werd bejaagd en opgegeten. Maar doordat er iets veranderd is in de biodiversiteit, kan hij zich nu wel voortplanten.

Oorzaken van disbalans

Jammer genoeg is het vrijwel altijd de mens die voor negatieve veranderingen in ecosystemen zorgt, zowel in zee als op het land. Door vervuiling, overbevissing of klimaatverandering en oceaanopwarming raakt het ecosysteem in disbalans. De kettingreactie die daardoor ontstaat, heeft invloed op de biodiversiteit.

Denk maar eens aan een visserschip dat tonnen vis in een keer naar boven haalt. De walvis wilde hier ook net zijn hapje komen halen, maar moet nu veel verder zwemmen. De paaigronden waar de juist gevangen vis heen ging worden nu leger, waardoor er minder eten is voor andere vissen. Exoten kunnen daarvan juist profiteren. Dit kan een groot effect hebben op de gehele omgeving.